Opgravingen Mohenjo Daro
Het woord “Yoga” betekent in het Sanskriet “samenvoegen” of “onder een juk brengen”. Vaak vertaalt men dit woord met “éénwording” van lichaam en geest of van het verstand en het gevoel. Volgens het “oude denken” kan de mens met Yoga zijn lichamelijk en geestelijk welzijn sterk bevorderen en als mens “volmaakter” functioneren. In feite is de oorspronkelijke Yoga bedoeld als een (her-) ontdekkingsreis naar het “Universele” in je zelf. Onderstaand artikel ligt de achtergrond van Yoga nader toe.
Een opgegraven Yoga afbeelding
De oudste sporen van Yoga zijn ontdekt door archeologen. Bij opgravingen in de Indusvallei bij Mohenjo-Daro, die begonnen in de jaren twintig van de vorige eeuw, zijn overblijfselen ontdekt van een oude beschaving, die rond 3000 voor Christus en misschien vroeger in India bloeide. Daarbij zijn enkele stenen zegels, ter verzegeling van documenten, met afbeeldingen van mensen of goden in typische Yogahoudingen gevonden. Eén van de meest bekende zegels stelt de god Siva voor als “Heer der Beesten” (Pashu Patti). Siva zit in de lotushouding te midden van wilde dieren. Deze zegel is een schitterende illustratie van de Yogamethode: iemand, die in een willekeurige situatie zich zelf blijft en alle impulsen, die hem/haar daarbij storen, de baas kan blijven, heeft meesterschap over zich zelf en diens omgeving. De aantoonbare resultaten van Yoga voor je lichamelijke en geestelijke welzijn worden door de westerse wetenschap steeds meer onderschreven.
In de “Bhagavad Gita” (onderdeel van de Indische Epos “Mahabharata”) worden vele Yogavormen uitgelegd door Sri Krishna aan zijn neef, vriend en leerling Arjuna vlak voor de strijd op leven en dood tussen de nauw verwante stammen van de Pandavas en Kauravas. Midden op het slagveld krijgt Arjuna, die door al dat geweld om hem heen in een grote crisis is geraakt, levenslessen van Krishna. Uit de lessen van Krishna leren we dat Yoga op een geweldloze, liefdevolle manier je lichaam en geest kan aanpakken. Je wordt weer bewust van je lichaam, ademhaling, zintuigen en innerlijk Zelf. Je krijgt zicht op je levenspad, inzicht in je persoonlijke ontwikkeling en een kans om als mens te groeien.
Grondlegger van de huidige Yoga is de grote wijze Patanjali. Patanjali heeft een aantal eeuwen voor de jaartelling (zo’n 2100 jaar geleden) de Yogawijsheid systematisch samengevat in de zogeheten Yogasutra (leerdichten). Hij wordt gezien als de vader van de huidige Yoga. Het is zijn grote verdienste geweest, dat hij inzag dat Yoga allesomvattend was. Om die reden heeft hij de essentie van de diverse yogavormen, die door Krishna in de Bhagavad Gita uiteengezet zijn, tot één geheel samengevoegd. Uit eerbetoon daarvoor heeft men zijn systeem RAJA YOGA of Koninklijke Yoga genoemd. Onder de Raja Yoga kunnen alle bekende en minder bekende Yogavormen methodisch worden ondergebracht, zoals Kriya Yoga, Hatha Yoga, Mantra Yoga, Bhakti Yoga, Jnana Yoga en Karma Yoga. Raja Yoga is daarom vanwege haar veelzijdigheid zeer geschikt voor hen die de ambitie hebben om ook in filosofische zin zich meer te verdiepen en bekwamen in Yoga.
Patanjali onderscheidt in de Yoga acht stappen, die een beoefenaar op het Pad van Yoga zich eigen zal moeten maken om als mens tot bevrijding te komen. Deze acht stappen zijn: bewust worden van vijf universele waarden, zoals geweldloosheid, eerlijkheid en begeerteloosheid en vijf op je zelf gerichte waarden, zoals soberheid, zelfstudie en overgave. Vervolgens het beoefenen van ontspanning, fysieke houdingen en energiebeheersing (Kriya en Hatha Yoga). Daarna bewustwording van de werking van de zintuigen. Hij noemt dit nog steeds voorbereidende of uiterlijk gerichte Yoga. De laatste drie stappen schaart hij onder de hogere Yoga of innerlijk gerichte Yoga, omdat deze stappen leiden tot het uiteindelijke inzicht over het nut van leven en dood. Door dit diepere inzicht ontstaat het vermogen om je te onthechten van alle aardse geneugten en uiteindelijk tot bevrijding te komen. Deze laatste drie stappen zijn concentratie, meditatie en contemplatie (vaak samengevat met het woord meditatie).
Klaas Stuive
(Yogabrahmacharya)
Patanjali