De kerk “Maria Königin des Friedens” in Velbert Neviges
In Velbert-Neviges, vlak over de Nederlandse grens bij Düsseldorf, ligt de na de Dom van Keulen grootste kerk van de Duitse deelstaat Nordrhein-Westfalen. Op mij maakte dit fascinerende godshuis een verbijsterende indruk. Hoe is het mogelijk dat ze zo iets lelijks hebben kunnen bouwen?
Tweede aangezicht buitenkant
Het Mariaheiligdom “Maria, Königin des Friedens” (Maria, koningin van de vrede) in Velbert-Neviges is gebouwd tussen 1966 en 1968. De traditionele kerkbouw gaat uit van de vorm van het Latijnse kruis. Een lang middenschip met links en rechts een wat kortere zijbeuk. Dit concept is in Velbert-Neviges vervangen door een onregelmatige, bijna cirkelvormige plattegrond, die teruggrijpt naar het idee van een marktplaats. Het altaar bevindt zich in het midden.
Wie deze kerk betreedt valt niet alleen de kolossale afmetingen op, hij is daarnaast vooral heel erg donker. Het spaarzame licht dat door de overigens heel fraaie gekleurde vensters binnenvalt, is nauwelijks voldoende om je ongehinderd een weg door de kerk te banen. Je moet voortdurend oppassen nergens tegenaan te stoten.
Het pelgrimsoord Velbert-Neviges is al in 1688 ontstaan, toen een monnik van het aldaar gelegen Franciscaner klooster Maria zou hebben gezien. Dat vormde het begin van de Mariabedevaart.
Beton als bouwmateriaal brengt mij niet in “spirituele vervoering.” Dit Mariaheiligdom roept vooral het gevoel op van een opgeleukte oorlogsbunker. Wat heeft de makers bezield? Des te bevreemdender als je bedenkt dat deze kerk gelieerd is aan een klooster van de Franciscanen Deze orde werd gesticht door St. Franciscus, de heilige die op het keerpunt van de twaalfde en dertiende eeuw radicaal voor de armoede koos. Daarbij past toch helemaal niet deze megalomane intimidatiearchitectuur?
Kolossaliteit roept bij mij een schrijnende behoefte op aan intimiteit. Het harde beton van Velbert-Neviges ademt een kille sfeer. Door de verlatenheid verdrinkt de eenzame bezoeker haast in deze grijsgetinte enormiteit.
Ook lelijkheid in combinatie met buitenproportionele afmetingen kan fascinatie oproepen, verbazing, verbijstering en een moment waarop je diep in je hart stiekem de bouwers uitlacht. Natuurlijk wens ik alle bedevaartgangers naar Velbert-Neviges een vruchtbaar verblijf toe.
Maar elf kan ik er helemaal niets mee.
Geschreven door Bas Meisters
Het roosvenster, fraai beschilderd
De kerk herbergt wat oude en traditionele elementen om een “vertrouwd gevoel” op te wekken
De enormiteit en duisternis vallen van boven extra op
De Mariazuil
De kerk riep bij mij een kil gevoel van eenzaamheid op
