Eeuwenoude woudreuzen leggen steeds vaker het loodje

Wereldwijd verdwijnen steeds meer eeuwenoude woudreuzen door landbouw, houtkap, versnippering van regenwoud, exotische indringers en de effecten van klimaatverandering. Dit concluderen onderzoekers, waaronder prof. William Laurance, verbonden aan de Prins Bernhard Leerstoel voor Internationale Natuurbescherming van de Universiteit Utrecht, in Science van donderdag 6 december.

De biologen baseren zich op een groot aantal wereldwijde onderzoeken, waaronder 32 jaar onderzoek van prof. William Laurance in het Amazonewoud. Laurance spreekt van een dramatische afname van de grootste en meest indrukwekkende bomen ter wereld. “Door hun verdwijning neemt de biodiversiteit en de ecologie van het oerwoud af, terwijl de klimaatverandering wordt versterkt. Om te kunnen overleven, hebben grote bomen een veilige plek en lange perioden van stabiliteit nodig.”

Veel geld Eeuwenoude woudreuzen bieden levensbelangrijke bescherming en voedsel voor veel verschillende zoogdieren, vogels en insecten. Daarnaast dragen zij bij aan de lokale regenval door via hun bladeren water te recirculeren. Ook sluiten ze aanzienlijke hoeveelheden van het broeikasgas CO2 op, waarmee ze de opwarming van de aarde vertragen. Maar juist deze grote woudreuzen leveren veel geld op en zijn dan ook het eerste doelwit bij houtkap.

Daarnaast worden de woudreuzen bedreigd door de afname en versnippering van hun natuurlijke leefomgeving, het oerwoud. In de versnipperde stukjes woud krijgen wind en uitdroging steeds meer kans. Uit onderzoek van Laurance in het regenwoud van de Amazone blijkt bijvoorbeeld dat in kleine restanten regenwoud snel veel grote oude bomen afsterven

Dubbele klap “Een theorie voor het afsterven van deze bomen is dat zij een dubbele klap krijgen omdat door de opwarming van de aarde de temperaturen oplopen. Overdag stopt het omzetten van zonlicht in bladgroen als het te warm wordt. ‘s Nachts gebruikt de boom meer energie omdat de metabolische activiteit toeneemt naarmate de temperatuur hoger is, net als bij reptielen. Dus de boom produceert minder energie, maar heeft meer energie nodig om in leven te blijven. Daardoor blijft er voor groei minder over.”

Als deze theorie correct blijkt, zullen de huidige woudreuzen uitsterven, terwijl er geen nieuwe voor in de plaats komen. “Zorgwekkend”, zegt Laurance, “want dit proces zou de opwarming van de aarde verder kunnen versterken. Woudreuzen sterven af, hierdoor komt extra, in de bomen opgeslagen, CO2 vrij, daardoor wordt het nog warmer, krijgen bomen het nog moeilijker, wordt nog minder CO2 opgeslagen enz.”

William Laurance William Laurance is hoogleraar aan de James Cook University, Cairns, Australia en bekleedt daarnaast sinds 2010 de Prins Bernhard Leerstoel voor Internationale Natuurbescherming aan de Universiteit Utrecht, medegefinancierd door het Wereld Natuur Fonds (WNF). In 2012 werd aan hem de internationale Dr. H.A. Heineken Prijs voor Milieuwetenschappen toegekend.

Publicatie ‘Global decline in large old trees’, David B. Lindenmayer, William F. Laurance en Jerry F. Franklin, 2012, Science 338:1305-1306.