Stille nacht, heilige nacht ontstond in Oostenrijk
Het kerstlied Stille Nacht Heiige Nacht” bestaat 200 jaar. Ontstaan in het Zalsburgerland vinden in Oostrijlk in 2018/2019 allerlei feestelijkhede en herdenkingen plaats. Hiernij een overzicht.
Stille nacht, heilige nacht
Joseph Mohr en Franz Xaver Gruber brachten op 24 december 1818 in Oberndorf bij Salzburg het lied ‘Stille nacht, heilige nacht’ voor het eerst ten gehore.
Twee miljard mensen, 300 talen en dialecten
Joseph Mohr – een jonge kapelaan uit Salzburg – schreef het gedicht en de melodie. Leraar en organist Gruber uit Oberösterreich componeerde het.
Tweehonderd jaar later wordt dit lied over de hele wereld gezongen door ongeveer twee miljard mensen in meer dan 300 talen en dialecten.
UNESCO-werelderfgoed
‘Stille nacht, heilige nacht’ behoort tot het UNESCO-wereldcultuurerfgoed. Het is een wereldvredeslied, internationaal cultuurbezit en muzikaal erfgoed.
13 Stille Nacht plaatsen
Het grote jubileum vieren ze in 13 ‘Stille nacht’ plaatsen in het SalzburgerLand, in Tirol en in Oberösterreich met:
• heropeningen van musea,
• speciale tentoonstellingen in Salzburg en Linz,
• een nieuw toneelstuk
• tal van evenementen.
Bezoekers uit de hele wereld kunnen rekenen op een absoluut echte vakantiebeleving in het spoor van ‘Stille nacht, heilige nacht’.
De 13 ‘Stille nacht’ plaatsen bevinden zich in de deelstaten Salzburg, Tirol en Oberösterreich.
Ontstaan en verspreiding van het lied
De in Salzburg geboren Joseph Mohr schreef als jonge kapelaan in Mariapfarr in de Salzburger Lungau al in 1816 het indrukwekkende gedicht ‘Stille nacht, heilige nacht’.
Twee jaar later maakte hij in Oberndorf bij Salzburg kennis met leraar Franz Xaver Gruber. Joseph vroeg hem voor dit gedicht een melodie te componeren. Het lied werd door Joseph en Franz voor het eerst gezongen in de Sint-Nicolaaskerk in Oberndorf.
Enkele jaren daarna kwam het lied via orgelbouwer Karl Mauracher uit het Zillertal terecht in Tirol, waar vanaf 1830 een ‘zangersgilde’ ontstond. Zeer muzikale boerenfamilies trokken als kooplieden door Europa en vertoonden onderweg hun zangkunsten. Vooral de familie Rainer en de familie Strasser uit het Zillertal gaven het lied internationale bekendheid: van Europa, Amerika tot aan Rusland. De verdere verspreiding vond plaats via missionarissen.
Boodschap van vrede
‘Stille nacht, heilige nacht’ werd een boodschap van vrede, die zich als een lopend vuurtje over de hele wereld verspreidde. Tegenwoordig kent vrijwel iedereen deze stemmige melodie.
Een zintuiglijke beleving van het lied in de 13 ‘Stille nacht’ plaatsen
In veel van de 13 ‘Stille nacht’ plaatsen wordt het lied al heel lang herdacht met musea, tentoonstellingen of gedenktekens en kapellen: voor het grote jubileum worden deze inspanningen nog verder geïntensiveerd om het lied nog beter te beleven.
Een reis in het spoor van ‘Stille nacht, heilige nacht’ belooft veel interessants over de historische achtergronden, kerkgeschiedenis, muziek en kunstgeschiedenis, architectuur en regionale bijzonderheden. Een speciale beleving voor iedereen die het lied kent en mooi vindt.
Een overzicht van de 7 ‘Stille nacht’ plaatsen in het SalzburgerLand:
Salzburg: geboorteplaats van Joseph Mohr / ‘Stille Nacht’ stadsrondleidingen met gids
Arnsdorf: woonplaats van Franz Xaver Gruber / ‘Stille nacht’ museum, bedevaartskerk
Oberndorf: plaats waar het lied voor het eerst te horen was / ‘Stille nacht’ museum, herdenkingskapel in de ‘Stille nacht’ wijk
Hallein: laatste woonplaats en graf van F. X. Gruber / ‘Stille nacht’ museum (momenteel vanwege renovatie gesloten), zingen bij het graf van Gruber
Mariapfarr: eerste plaats waar J. Mohr werkte / ‘Stille nacht’ museum, bedevaartskerk
Hintersee: eerste zelfstandig beheerde parochie van J. Mohr / ‘Stille nacht’ museum, kapel, route
Wagrain: laatste plek waar J. Mohr werkzaam was, graf van J. Mohr, nieuw ‘Stille nacht’ museum, themaroute
Een overzicht van de 3 ‘Stille nacht’ plaatsen in Oberösterreich:
Hochburg-Ach: geboorteplaats van F. X. Gruber / museum, de ‘Franz-Xaver-Gruber-vredesroute’, historiespel in het derde weekend van de advent
Ried im Innkreis: plaats waar F. X. Gruber zijn opleiding genoot / originele ‘Stille nacht’ kribbe in museum ‘Innviertler Volkskundehaus’
Steyr: de oudste bestaande gedrukte tekst / replica van de gedrukte tekst van het lied in het ‘Weihnachtsmuseum’ (vanaf 2018)
Een overzicht van de 3 ‘Stille nacht’ plaatsen in Tirol:
Fügen: het thuis van Karl Mauracher en de familie Rainer / streekmuseum, gedenktekens
Hippach: het thuis van de familie Strasser / streekmuseum in het ‘Strasser-Häusl’ en ‘Stille nacht’ route
Regio Achensee: geboortestreek van zanger Ludwig Rainer / tentoonstelling, kapel, graf
De hoogtepunten in het jubileumjaar 2018
- In totaal negen ‘Stille nacht’ plaatsen en -musea – waaronder ook het Salzburg Museum – presenteren van 29 september 2018 tot 2 februari 2019 de decentrale tentoonstelling ‘Stille Nacht 200’. In de musea in Salzburg, Arnsdorf, Oberndorf, Hallein, Wagrain en Mariapfarr kun je kennismaken met heel veel verschillende facetten van het lied en de makers ervan, in Hintersee is een nieuwe themaroute aan het lied gewijd. Buiten de deelstaat Salzburg zijn ook Hochburg-Ach (Oberösterreich) en Fügen (Tirol) bij de tentoonstelling betrokken.
- Op 24 november 2018 vindt in de Felsenreitschule de première plaats van de nieuwe toneelopvoering onder de voorlopige titel ‘Silent Night Story’. De productie heeft alles in zich om in Salzburg een ‘Broadway’ gevoel te krijgen. De Amerikaanse filmcomponist en Emmy Award winnaar John Debney (‘Ice Age’, ‘Sin City’, ‘The Jungle Book’) componeert de muziek. Het script is van auteur, regisseur en musicus Hannah Friedman. De regie is in handen van Andreas Gergen, bekend van de succesvolle productie ‘The Sound of Music’.
- De speciale tentoonstelling ‘Weihnachtliches Singen’ van 1 december 2018 tot 2 februari 2019 in Schlossmuseum Linz is gewijd aan de jubilea 200 jaar ‘Stille nacht, heilige nacht’ en 135 jaar ‘Es wird scho glei dumper’ (een Oostenrijks kerstliedje). Naast de geschiedenis van de kerstliedjescultuur in Oberösterreich wordt in deze speciale expositie de samenhang tussen Oberösterreich en deze twee international populaire liederen duidelijk.
Een reis in het spoor van het lied
Het SalzburgerLand, Oberösterreich en Tirol vormen een paradijs voor iedereen die van kerst en wintersport houdt. De romantische kerstmarkten – die meestal in het laatste weekend van november van start gaan – en de evenementen rond het jubileum van ‘Stille nacht, heilige nacht’, vullen elkaar prima aan. En dat geldt ook voor veel activiteiten zoals skiën, natuurbelevingen of bezoekjes aan de thermen. Route-ideeën voor individuele tochten door de ‘Stille nacht’ plaatsen, arrangementen en meer informatie zijn te vinden op: www.stillenacht.com
