Het einde van de wereld in het Zuid-Franse Bugarach Deel3

Bugarach is één van die honderden afgelegen dorpen op het Zuid-Franse platteland waar jarenlang niets gebeurt. Nog lang zal het jaar 2012 diep in het collectieve geheugen gegrift blijven door de plotse planetaire belangstelling voor de plaats.

Rond 1970 kwam een industriële tekenaar zich in het dorp vestigen wegens de beschikbaarheid van voldoende weiden aan lage prijzen. Met enig succes begon hij een landbouwexploitatie met hoofdzakelijk koeien. Enkele jaren later kon men hem paaien om burgemeester te worden van de gemeenschap, snel in aantal verminderend door de toenmalige exodus naar de steden. En dat is deze man na liefst 36 jaar nog steeds. Jean-Pierre Delord is terecht fier dat tijdens zijn langdurig burgermeesterschap het dorp leven werd ingeblazen door de installatie van vele buitenlanders zodat de eigen lage school is kunnen blijven bestaan. Bovendien zijn er nog steeds tien landbouwexploitaties actief.

De burgemeester is niet geheel onschuldig aan de recente hallucinante gekte rond de stenen bult naast het dorp, de pech van slechts1231 meter hoogte boven de zeespiegel, en bijgevolg niet meer dan een stevige molshoop in vergelijking met de nabije toppen van de Pyreneeën. Foto’s geven de klomp beduidend meer allure omdat hij geïsoleerd staat in een volledig lager gelegen landschap en zich regelmatig verbergt in het lage wolkendek of dat snijdt. Het geaccidenteerde landschap van de verlaten Corbières, met diepe valleien en grillige rotsformaties, is wel erg mooi en prikkelt de verbeelding van eenieder die daarvoor openstaat. Het is een land van legenden en mythen, met ook moderne zoals de dubieuze handelingen van pastoor Bérenger Saunière in de parochie van Rennes le Château en zijn financiëel conflict daaromtrent met het bisdom, of de vele romantische vertellingen rond de kathaarse periode van Montségur. Hierover is het historisch-wetenschappelijke onderzoek voldoende gedocumenteerd en gevorderd, maar de meer realistische reconstructies passen niet in het straatje van de fantasie, en worden dan genegeerd.

Geologisch is de berg vrij interessant, want door de druk van de Pyreneeën is hij in het tertiaire tijdperk opgestuwd en gekanteld. Men noemt dat een “anti-clinaal” of een plooi waarvan het centrum wordt ingenomen door de oudste geologische lagen. Zo ongewoon is dat niet. Alleen in Frankrijk kunnen ernstige geologen er tientallen van die aard aanwijzen.

Maar wat heeft burgemeester Delord dan mispeuterd? Tijdens een zitting van de gemeenteraad liet hij zich twee jaar geleden argeloos ontvallen dat hij op het Internet iets gelezen had over een apocalypsvoorspelling in december 2012, en een mogelijke redding van hun dorp door buitenaardse wezens. Kwestie van wat te kunnen lachen tijdens de saaie zittingen. Eén van zijn toehoorders signaleerde dat echter aan een journalist inCarcassonnedie dekansniet voorbij liet gaan om wat kolommen in zijn krant te vullen. “Mijn opmerking in die zitting en dat artikel heeft het gerucht zeker versterkt,” geeft de zuchtende burgemeester toe.

De rinkelende telefoon en de vragen over een holle berg beu zijnde, ging hij met twee speleologen de zes kilometer lange grotten en galerijen in de berg in kaart brengen. Hij dacht de mythe zo enigszins te kunnen ontkrachten, maar dat had weeral een averechtse werking. Die lengte was immers koren op de molen van de fantasten dat er zeker nog meer moest zijn. Delord is trouwens geschrokken van enkele dreigbrieven om rituele handelingen te laten betijen en heeft daarom de departementale overheid van de Aude gecontacteerd.

In Frankrijk schat men het aantal “survivalisten” op 4 à 5000. Ze zijn op zoek naar speciale uitrustingen. De producerende bedrijven hiervan hebben hun omzet dan ook zien verveelvoudigen. Hun vertegenwoordigers leveren discreet aan huis, met gepeperde facturen in de tas. Het gaat inderdaad om heel wat geld want elke “survivalist” spendeert al snel meerdere duizenden euros aan kledij en inrichting van de overlevingsplaats. De mythe komt de omzet van deze firma’s dus zeker te baat en is de best mogelijke marketing. Zij zullen daarom niet aarzelen om het vuur van de mythe brandend te houden en nieuwe voorspellingen zelf te lanceren of ondersteunen. Kinderpsychologen vrezen dat de kinderen van deze “survivalisten” voor het leven getekend zullen zijn.

Dergelijke verhalen over het einde van de wereld maken deel uit van een universeel en tijdloos fenomeen. Mensen horen nu eenmaal graag sterke verhalen. De behoefte daaraan evolueert wel in de tijd en naargelang de socio-culturele omstandigheden. Soms spruit dat voort uit een collectieve behoefte aan vernieuwing, aan herstel of zuivering van een manklopende maatschappij. Hetkanook gezien worden als een scheiding van de goeden en de slechten, om de goeden te belonen. Maar sinds de 20ste eeuw is er wat wezenlijk verandert: de mens is nu zelf in staat om zijn planeet te vernietigen, terwijl voordien alleen de goden dat konden. Waar het einde van de wereld vroeger gekoppeld was aan hoop op een betere toekomst, is dat nu meer doordrenkt van wanhoop, van een collectieve angst voor het verdwijnen van de mensheid.

Momenteel is het weer hier erg mild, met weinig wind en neerslag, en vrij hoge temperaturen. En gelukkig maar voor al die mensen in die zone die zich in extreme omstandigheden warm moeten houden, waaronder niet in het minst de ongeveer 200 rijkswachters en brandweerlieden. Een ondernemende Nederlandse familie heeft de vroegere pastorij van Bugarach gerestaureerd en ingericht om de journalisten te huisvesten. Misschienkandit inspireren tot een meer objectieve en serene berichtgeving want dat is in deze materie geen gemakkelijke oefening.

W.V.

Op 50plusser is ook het feuilleton over het mysterie rondom Rennes-le-Chateau te lezen:

De schat van Rennes-le-Chateau deel 1

De schat van Rennes-le-Chateau deel 2

De schat van Rennes-le-Chateau deel 3





De schat van Rennes-le-Chateau deel 4