Koning Willem-Alexander opende het Lorentz Lab in Teylers Museum

Marjon Scharloo, directeur Teylers Museum,  verwelkomt koning Willem-Alexander, foto Martijn Beekman
Marjon Scharloo, directeur Teylers Museum, verwelkomt koning Willem-Alexander, foto Martijn Beekman

Zijne Majesteit Koning Willem-Alexander opende woensdagmiddag 17 mei het Lorentz Lab in Teylers Museum, het oude laboratorium van Nobelprijswinaar Hendrik Lorentz. In deze nieuwe vleugel van Teylers reizen bezoekers door de tijd. Via De Lorentz Formule, een tour van 50 minuten, maken ze op theatrale wijze kennis met leven en werk van de beroemde natuurkundige.

Koning Willem-Alexander maakt een  vonk samen met leerlingen van 4HAVO,  en 5VWO van het Ichthus Lyceum uit Driehuis en museumdirecteur Marjan Scharloo (foto 2 Opening). Foto: Martijn Beekman
Koning Willem-Alexander maakt een vonk samen met leerlingen van 4HAVO, en 5VWO van het Ichthus Lyceum uit Driehuis en museumdirecteur Marjan Scharloo (foto 2 Opening). Foto: Martijn Beekman

De opening

Koning Willem-Alexander luisterde In de historische Gehoorzaal vol aandacht naar een dialoog over wetenschap van vroeger, nu en de toekomst. Aan het woord kwamen wetenschapsjournalist Diederik Jekel en Erik Verlinde, hoogleraar theoretische fysica aan de Universiteit van Amsterdam.
Daarna volgde een gesprek tussen Diederik Jekel met middelbare scholieren over elektriciteit en duurzame energie. Om dit uit te testen maakte de koning een vonk maken met een kleine elektriseermachine.

Lorentz
Nobelprijswinnaar Hendrik Antoon Lorentz (1853-1928) was aan het begin van de twintigste eeuw het onbetwiste boegbeeld van de Nederlandse wetenschap.
Volgens Robbert Dijkgraaf was hij een ‘waarachtig genie’. Wim van Saarloos, vicepresident van de Koninklijke Nederlandse Akademie voor Wetenschappen, noemt Lorentz ‘de leidende fysicus van zijn tijd’.
Tussen 1909 en 1928 runde Lorentz het Natuurkundig Laboratorium van Teylers Museum. Na uitgebreid onderzoek en een grondige renovatie opent het museum 18 mei de deuren van dit voormalige laboratorium.
De ruimtes waar Nederlands grootste geleerde en zijn assistenten werkten aan de wetenschappelijke uitdagingen van hun tijd, zijn voor het eerst toegankelijk gemaakt voor publiek.

Nieuw museumconcept
De dynamische geschiedenis van het Lorentz Lab wordt op bijzondere wijze tot leven gebracht, via de theatrale tour De Lorentz Formule. Deze is ontwikkeld door de Haarlemse theatermaker Rieks Swarte.
De tour wordt drie maal daags gespeeld op vaste tijdstippen. Door een geheime, tot nu toe gesloten deur in het museum nemen twee acteurs per keer twintig bezoekers mee naar het Lorentz Lab.
Samen met hen gaan ze op zoek naar de (fictieve) ‘Lorentz Formule’, die de betekenis van Lorentz samenvat. Bezoekers krijgen niet alleen het lab, maar ook de werkkamer van Lorentz te zien. Grande finale is een bezoek aan een getrouwe replica van de ‘ongemeen groote electrizeermachine’ uit 1784, een replica waaraan drie jaar is gewerkt.

Scholieren in het lab
Naast de theatrale tour biedt het Lorentz Lab speciale programma’s voor bovenbouwscholieren van het middelbaar onderwijs havo en vwo. Zij kruipen in de huid van wetenschappers en mogen zelf experimenteren met replica’s van instrumenten uit de collectie die allemaal met elektriciteit te maken hebben. Het Lorentz Lab daagt hen uit om nieuwsgierig te zijn en na te denken over de toekomst van onze energievoorziening.

Verborgen geschiedenis
Dat Teylers een kenniscentrum was waar hoogstaand wetenschappelijk onderzoek werd bedreven, wordt zichtbaar nu na bijna een eeuw de deur naar Lorentz’ voormalige onderzoekslab open gaat.
Door Nobelprijswinnaar Lorentz in 1909 vanuit Leiden naar Haarlem te halen, had Teylers de belangrijkste wetenschapper van zijn tijd in huis. Hij was een sleutelfiguur tussen de klassieke en de moderne natuurkunde en gaf onder meer een belangrijke voorzet voor Einsteins relativiteitstheorie. Jonge academici verrichtten onder zijn leiding in alle vrijheid experimenteel natuurkundig onderzoek. Een plek in het lab van Lorentz was de springplank voor een glansrijke carrière als hoogleraar.

Museum van de Verwondering
Teylers is het Museum van de Verwondering. Sinds de opening in 1784 is dit de plek voor nieuwsgierige geesten. Bekende en minder bekende wetenschappers, kunstenaars en bezoekers stelden hier belangrijke vragen over hun tijd. De onderzoeksfunctie van het museum verdween in de loop van de 20e eeuw, maar komt nu met de opening van het Lorentz Lab weer tot leven.

Reserveren

Het Lorentz Lab is uitsluitend te bezoeken door deel te nemen aan De Lorentz Formule. Dankzij de deelnemers van de BankGiro Loterij wordt de theatrale tour gratis aangeboden. Bezoekers betalen slechts 1 euro p.p. reserveringskosten, plus de toegang tot het museum.

Met dank aan
Het Lorentz Lab en theatertour De Lorentz Formule, een coproductie met Swarte Kunst in samenwerking met Toneelschuur Producties, zijn mede mogelijk gemaakt door de volgende partners en begunstigers: ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, Provincie Noord-Holland, BankGiro Loterij, Gieskes-Strijbis Fonds, Dr. M.J. van Toorn & L. Scholten Stichting, VSBfonds, Mondriaan Fonds, Teylers Vrienden Fonds, De Lorentz Kring, gemeente Haarlem.

De Standaard over De Lorentz Formule **** Na 233 jaar is de Elektriseermachine nog steeds de grootste ter wereld (…) Spannende rondleiding door leven en werk van Hendrik Antoon Lorentz.












 In het Elektrisch Lab van het laboratorium. Foto Martijn Beekman.
In het Elektrisch Lab van het laboratorium. Foto Martijn Beekman.

Hoofd Wetenschap Trienke van der Spek gaf in de Werkkamer van het Lorentz Lab uitleg over de bijzondere wetenschapper. Foto Martijn Beekman
Hoofd Wetenschap Trienke van der Spek gaf in de Werkkamer van het Lorentz Lab uitleg over de bijzondere wetenschapper. Foto Martijn Beekman

Koning bezoekt de Ovale Zaal uit 1784, het oudste deel van het museum.   mocht natuurlijk niet ontbreken Foto: Martijn Beekman.
Koning bezoekt de Ovale Zaal uit 1784, het oudste deel van het museum. mocht natuurlijk niet ontbreken Foto: Martijn Beekman.

Koning bezoekt de Ovale Zaal uit 1784, het oudste deel van het museum. Foto: Martijn  Beekman
Koning bezoekt de Ovale Zaal uit 1784, het oudste deel van het museum. Foto: Martijn Beekman

Artikel links