Uitzicht op de begraafplaats Heilig Landstichting
‘De grafrechten op het graf van uw ouders komen binnenkort te vervallen. U kunt ervoor kiezen deze te verlengen. Zo niet, dan zal het graf te zijner tijd worden opgeheven.’ Deze brief komt altijd onverwacht en is voor menig nabestaande een bitter gelag. De “laatste rustplaats” is niet definitief.
Dat een graf tijdelijk is wordt vaak verdrongen door de nabestaanden die net een dierbare naar zijn of haar laatste rustplaats hebben gedragen. De één bezoekt het graf regelmatig en vindt er troost, de ander keert er nauwelijks naar terug en gaat een andere weg om het verdriet een plek te geven.
Nabestaanden die waarde hechten aan het graf ervaren de brief van de begraafplaats vaak als een vergeten zwaard van Damocles dat nu ineens neerkomt. De ontvanger van de brief zal de rest van de familie inlichten. De vraag is: ‘wat doen we, de grafrechten voor een fiks bedrag verlengen of het graf vrijgeven?’ Dat laatste betekent in de praktijk dat het graf geruimd zal worden en de overblijfselen naar een algemeen, onpersoonlijk, anoniem graf worden overgebracht.
Het voelt als grafschennis. Voor velen is het een emotioneel moment. Op veel begraafplaatsen gelden de grafrechten slechts voor de eerste tien jaar, daarna moet een nieuwe beslissing genomen worden.
Ben je bereid om voor een bedrag dat tot enkele duizenden euro’s kan oplopen de grafrechten te verlengen? Of zeg je liever ‘nee’ terwijl je weet dat je zus het graf graag wil handhaven maar niet in staat is haar financiële bijdrage te leveren? Hoe ervaar jij het, als jij voor verlengen bent maar géén van je broers of zussen jouw oproep steunt en je alles in je eentje moet betalen? Dan sta je misschien voor de keuze tussen het vernieuwen van de grafrechten of op vakantie gaan naar Thailand.
Pijnlijke vragen in een al even pijnlijke situatie. Een graf huren voor meer dan tien jaar is geen definitieve oplossing maar slechts het vooruitschuiven van het probleem.
Als de overledene is gecremeerd kan de as worden bijgezet in een graf, maar wie dat wil mag de as meenemen en zelf ergens een rustplek geven of uitstrooien. Maar ook dan kunnen zich problemen voordoen. Bijvoorbeeld: ´de as van vader is in de tuin van zijn zoon begraven, maar die gaat nu verhuizen. Wat gebeurt er met de urn?´
We moeten ermee leven dat in onze samenleving het persoonlijke graf pas de voorlaatste rustplaats is. Uiteindelijk zullen de overblijfselen van de overledene in een anoniem massagraf worden bijgezet. Ook het vinden van een definitieve en persoonlijke laatste rustplaats voor de urn met de as zal nog niet zo gemakkelijk zijn.
Is het niet vreemd dat we later met pensioen mogen omdat we langer leven, maar de grafrechten steeds korter worden? Is het niet raar dat het recente geval van grafroof leidde tot grote maatschappelijke verontwaardiging, maar dat we het doodnormaal vinden om een graf na tien jaar volledig te ruimen? Hoe beschaafd zijn we eigenlijk?
Geschreven door Bas Meisters