Het optekenen van persoonlijke herinneringen is een trend. Soms zijn het familieleden of collega’s die graag een geschiedenis willen vastleggen voor het nageslacht. Vijftigplusser.nl sprak met schrijfster Janneke Donkerlo (53) over de toenemende belangstelling voor levensverhalen.
‘Op de vraag naar de zin van het leven, antwoordt de mens met zijn levensloop.’ (György Konrád)
Waaruit blijkt de toenemende belangstelling voor (auto)biografieën?
“Steeds meer mensen hebben tijd om terug te blikken. Ze vinden het waardevol om hun herinneringen en ervaringen vast te leggen. Soms dringen familie of collega’s aan op een biografie voor eigen kring: leuk voor later. Daarbij heeft de computer het schrijven gemakkelijker gemaakt. Biografietrainingen en schrijfcursussen verheugen zich daarom de laatste jaren in een grote toeloop. Maar ook websites van gostwriters zijn als paddestoelen uit de grond geschoten.”
Bij biografieën denk je toch eerder aan bekende personen?
“De schrijvers van boeken als ‘Het zwijgen van Maria Zachea’, ‘Sunny Boy’ of ‘Het Pauperparadijs’ hebben laten zien dat in de verhalen van ‘gewone’ mensen ook veel schoonheid en kracht schuilt. Veel oudere mensen die nu terugblikken, beseffen dat ook hun leven uitzonderlijk is geweest. En dat ze, ondanks schokkende gebeurtenissen, over een bewonderenswaardige veerkracht beschikken. Ze hebben bovendien grote maatschappelijke veranderingen meegemaakt.”
Zoals?
“Vroeger stopten vrouwen verplicht met werken zodra zij gingen trouwen. De tv had maar drie kanalen, computers kwamen pas veel later. Je spaarde voor een fiets. Over seksulaliteit, ziekte en dood werd niet gesproken. Het platteland is drastisch op de schop gegaan; hele bedrijfstakken zijn verdwenen.”
Wat doen levensverhalen met mensen?
“Laatst las ik een wetenschappelijk werk van Thijs Tromp. Uit zijn onderzoek blijkt dat diegenen die hun herinneringen opschrijven daar vaak een goed gevoel van krijgen. Ik heb ook ervaren dat die mensen uitgebreid over hun leven praten, hun herinneringen beter een plek kunnen geven en plaatsen in de context van een tijdperk. Het helpt als het ware om verleden, heden en toekomst met elkaar te verbinden.”
Is schrijven niet gewoon een vak?”
“Ja, en dat geldt ook voor fotograferen. Toch maakt bijna iedereen zelf foto’s; de een heeft daar meer talent voor dan een ander. En oefening baart kunst. Het is leuk om die kunst te ontwikkelen. Natuurlijk hangt het ook af van de eisen die mensen stellen. Een verhaal beginnen kan al lastig zijn. Ik adviseer dan om een metafoor of een kapstok te gebruiken. Zo kun je een levensverhaal schrijven aan de hand van wat mensen meenamen toen ze emigreerden.”
Wie maken gebruik van uw diensten?
“Mensen die gaag hun verhaal willen vastleggen, maar zelf niet willen of kunnen schrijven. Ook als er meerdere mensen aan het woord moeten komen, kan het handig zijn om een buitenstaander bij het proces te betrekken. Iedereen herinnert zich namelijk een ander verleden. Een externe schrijver heeft een neutralere positie en kan de verhalen met elkaar verbinden. Er zijn ook steeds vaker mensen die de geschiedenis van hun familie of hun bedrijf willen vastleggen. Deze mensen putten behalve uit persoonlijke archieven, ook uit historische bronnen en gyneologische gegevens via internet.”
Hoe gaat u te werk?
“Het proces van vertellen, onderzoeken en schrijven is als het bereiden van brood: ogenschijnlijk losse verhalen en herinneringen (het deeg) krijgen na verloop van tijd samenhang. Als ik een kroniek schrijf, zoek ik zo een rode draad. Het uiteindelijke ‘bakken’ resulteert in een logisch, boeiend en goed leesbaar verhaal.”
Voor meer informatie, kijk op www.kronieken.com.