aan boord van de Titanic
Aangrijpend en alsof je het zelf beleeft. Dat is Titanic: the Artifact Exhibition. Na exposities in Chicago, Los Angeles. Londen en Parijs volgde Amsterdam. Daar is ze te zien in Amsterdam EXPO van 14 november 2013 tot 11 mei 2014.
Op 10 april 1912 voer de RMS Titanic haar eerste zevendaagse overtocht vanuit Southampton naar New York. Aan boord waren de meest invloedrijke mensen van de wereld.
Volgens Kapitein Smith kon de Titanic niet zinken. “Ik kan me niet voorstellen dat er enige rampzaligheid kan gebeuren met dit schip. De moderne scheepsbouw is dit stadium volledig voorbij.”
Vijf dagen later gebeurde het ondenkbare: het schip botste tegen een ijsberg en zonk in de ijskoude oceaan. Pas in 1987 vonden duikers dit schip dat niet zinken kon. Titanic: the Artifact Exhibition doet dankzij voorwerpen en verhalen de historie herleven.
73 jaar lang onvindbaar
Maar liefst 73 jaar lang was de Titanic onvindbaar. Totdat in de vroege ochtend van 1 september 1985 plotseling delen van het schip verschenen op de monitors van een Amerikaans Franse expeditie door het Woods Hole Oceanografisch Instituut en het Franse Instituut voor Zeeonderzoek.
Dit leidde tot acht expedities. Telkens doken de duikers voorwerpen maar ook brieven en kledingstukken op uit de ijskoude wateren van de Noordelijke IJszee.
Al deze artefacten (door mensen gemaakte voorwerpen) nemen nu het publiek mee in de tijd. Om de expositie nog aansprekender te maken werkt EXPO samen met het Scheepvaartmuseum en met de nabestaanden van de drie omgekomen Nederlanders aan boord.
Bouw van het schip
“Vind je dit geen mooie boot met vier schoorstenen?” schreef de Nederlandse passagier Georg Reuchlin, directeur van de Holland Amerika Lijn, aan zijn 5 jaar oude zoon. “Dit is het grootste schip van de wereld. De kamers op dit schip zijn wel drie maal zo groot als bij ons thuis.”
Aan het begin van de expositie zien we op een foto tekenaars achter hun tafel in een op een omgekeerde scheepsromp lijkende ruimte met veel licht. De Titanic was een droom, een prestige-object. De lengte bedroeg maar liefst 269 meter, de breedte 28, het bruto tonnage 46:329, de topsnelheid 23-24 knopen.
Majestueus en krachtig
Na een indruk gekregen te hebben gekregen van bouw en constructie van de Titanic en de scheepsbouw uit 1912 wandel je via een loopplank de Titanic in. Een gang met kajuitdeuren leidt naar de eetzaal voor de eerste klas passagiers.
“Even voor 12 uur klinkt de stoomfluit van de Titanic. De trossen worden los gesmeten. Het schip begint zijn eerste reis. Majestueus en krachtig. Met kapitein Smith aan het roer is het op weg naar New York.”
In het verandacafé klinkt een wals van Johan Straus. Het café is aan alle kanten afgeschermd en daardoor minder vatbaar voor tocht. Glasplaten achter de deuren voorkomen dat de etensgeuren zich verspreiden door het schip. Met zijn gewelfde ramen lijkt het verandacafé op een patio in de open lucht.
Aardbeien in april
“Denk je toch eens in; aardbeien in april en nog wel op de oceaan. Je zou denken dat je in het Ritz bent.” (eersteklas passagier lady Duff Gordon).
Het café is de enige plaats op het schip waar het personeel in aanraking komt met de passagiers. Om verder contact te vermijden zijn en er speciale gangen waar niemand het personeel ziet lopen. De elite neemt de staatsietrap tussen salon-en sloependek.
Eersteklas passagiers betalen 2500 dollar omgerekend naar nu ca 43.000 euro en voor de meeste luxe suite 4500 dollar (77.500 euro). Voor het Turks badhuis en de sportzaal moeten ze bijbetalen. Passagiers van de derde klas betalen ca 40 dollar (658 euro).
Gebonk en getril van motoren
Wandelen door het eerste klas gedeelte van de Titanic geeft je een gevoel van luxe en comfort. Je maakt deel uit van een wereld van superrijken. Van zalig niets doen al deinend op de golven. Anders wordt het bij de afdeling van de derde klas.
In de derde klas slaap je in stapelbedden onder het voortdurend gebonk en getril van de motoren. Hier geen eigen badkamer met tegels van Villeroy zoals in de eerste klas, maar twee baden voor 700 passagiers.
Onheil
Onverwacht sta je opeens in een donkere zaal. Je voelt het onheil naderen. Op monitoren lees je de waarschuwing “Ice warning!” Je hoort het geluid van storm op zee met op de achtergrond nog steeds die ene wals van Straus.
Ondanks de vele waarschuwingen voert de Titanic zijn snelheid op tot ongeveer 24 knopen in een stikdonkere nacht. Dan opeens breekt er paniek uit. We lezen: “IJsberg recht vooruit!!”
“Door de patrijspoorten zagen we ijs tegen het schip schuren.” (Lawrence B. 2e klas passagier).
“We hoorden alleen een doffe klap” (G.N.Harder).
In de ketelruimte hoort voorman Frederik Baret plots gekraak. “Ik riep het uit: sluit alle regelkleppen. Dat deden ze, maar de klap kwam voordat ze allemaal gesloten waren.
Er kwam een golf water in mijn stookplaats. Samen met meneer Hesker sprong ik door een waterdichte deur die nog net open stond, maar dicht ging toen we er doorheen sprongen.”
Terwijl het schip zonk speelde het orkest onder leiding van Wallace Hartley door met wellicht het lied ‘Nearer my God to thee.’ Hartley had dit al jaren tevoren uitgekozen voor zijn uitvaart.
Ongeveer 700 overlevenden
Van de 2435 passagiers en 885 bemanningsleden overleven ongeveer 700 de ramp. De meeste overlijden niet door verdrinken maar door onderkoeling. Het zoute water van de oceaan is kouder dan het zoete water van de ijsberg.
“In plaats van de Titanic was er nu een vlakke zee die zich ononderbroken uitstrekte to de horizon en zachtjes deinde zoals te voren. Zonder enige aanwijzing dat de golven zich hadden gesloten boven het meest prachtige schip dat ooit door mensenhanden was gebouwd.” (Laurence Beesley, 2e klas passagier).
ansuichtkaart van Reuchlin aan zijn 5 jarige zoon
