De oudste vermelding van Breukelen dateert uit het eind van de 7e eeuw. Hier wordt het nog aangeduid als Attingahem. Deze naam verwijst naar een zekere Atto of Attinga. Deze familie had langs de Vecht diverse stukken grond van de (toen Friese) koning in achterleen.Op haar grondgebied, in de buurt van de huidige Kerkgracht, stichtte de familie van Atto een villa. Van hieruit konden de omliggende bezittingen op efficiënte wijze worden beheerd. Deze villa had de naam ’Breukelerhof’ of ’Hofstede de Poel’. Na de ontginning van het veengebied treedt de naam Breukelen, pas aantoonbaar in relatie tot de woonplaats op.
Vecht
Breukelen heeft haar ontstaan ongetwijfeld te danken aan de rivier de Vecht. Voor onze jaartelling was er reeds sprake van bewoning aan de oevers van de Vecht. Ten tijde van de grote Volksverhuizing ontstonden er dorpen, waarbij men om strategische gronden bij voorkeur koos voor vestiging bij een splitsing van waterlopen. Zo is Breukelen gebouwd bij de splitsing van de Vecht en Aa (de hedendaagse Danne) en Nieuwer Ter Aa bij de splitsing van de Aa en Kromme Angstel.
Kijk ook op:
www.vecht.nl
Gouden eeuw
Sfeerbepalend in de oude kern zijn de ophaalbrug en de oude Nederlandse Hervormde Kerk met kerkplein. De buitenplaatsen aan de Vecht herinneren nog sterk aan de bloeitijd van de Gouden Eeuw. Tussen deze ’paleisjes’ staat hier en daar een gebouw van veel oudere oorsprong. Het bekendste hiervan is kasteel Nijenrode, waarin momenteel Univeristeit Nyenrode is gevestigd. Andere kastelen van Middeleeuwse oorsprong zijn ’Gunterstein’ en ’Oudaen’.
Brooklyn
In de VS is in 1625 op last van de West-Indische Compagnie ook een Breukelen gesticht. Deze naam is verengelst tot Brooklyn. De ontwikkeling van Brooklyn, met ruim 3.000.000 inwoners, is sneller gegaan dan dat van de Nederlandse naamgenoot Breukelen met haar 14.000 inwoners. Contacten tussen Breukelen en Brooklyn bestaan al vanaf 1927.
Nieuwer Ter Aa
Aan het riviertje de Aa, ligt het dorpje Nieuwer Ter Aa. Het plaatsje maakt sinds 1964 deel uit van de gemeente Breukelen. Alles wijst erop dat dit dorp al zeker 1000 jaar bestaat. Alleen het kerkje herinnert nog aan een lang vervlogen verleden. Deze kerk is in eerste instantie in 1138 als kapel gebouwd, maar in de 15e eeuw geheel vernieuwd en als kerk opgetrokken. De turfsteen van de oude kapel is toen gebruikt voor de zogenaamde ’speklagen’ in de bakstenen muur van de nieuwe kerk.
Uniek
De kerk is in 1956 gerestaureerd. De fraaie wapenglazen in de kerk zijn in 1896 geschonken door de Engelsman George Hudson Earle. Hij was getrouwd met Suzanna Catharina Elisabeth (roepnaam Kitty) Van Reede van Ter Aa, een nicht van de laatste ambachtsvrouwe/barones uit het geslacht van Van Reede van Ter Aa. Ter nagedachtenis aan zijn vrouw schonk de Engelsman de kerk ook nog een Engels oxaal-orgel met twee fronten. Uniek in Nederland. Het dorp viel tot 1964 onder Ruwiel en Loenersloot. Sinds 1964 hoort het bij Breukelen.
Kockengen
Het dorp Kockengen bestaat uit ca. 3100 inwoners. Het is gelegen tussen de pittoreske middeleeuwse afwateringskanalen de Heycop en de Bijleveld.
Gegevens voor een betrouwbare ouderdomsbepaling van de nederzetting Kockengen, zijn schaars. Vermoedelijk is het midden 12e eeuw ontstaan. Het dorp Kockengen is gebouwd op de oeverwal van een riviertje, dat aanwezig was in het veengebied van Noord-West Utrecht.
Polders
De kern Kockengen moet zoals zoveel kernen in deze omgeving worden beschouwd als een nederzetting van ontginners, die tussen 800 en 1400 een bestaan zochten in de veehouderij.
Doordat de bewoners hun landerijen via sloten en greppels ontwaterden, begon de bodem in te klinken en werd het noodzakelijk de polders via kaden en dijken te beschermen. Men moest zelfs zijn toevlucht nemen tot bemaling via molens. Eerst via hand- en door paarden aangedreven molens en daarna via windmolens (15e eeuw).
Toen in 1385 het schilderachtige watertje de Heicop en in 1413 de Bijleveld werden gegraven – om de polders van overtollig water te verlossen – kreeg Kockengen goede waterverbindingen met de Vecht, Amstel en Oude Rijn.
Schepenrecht
In 1535 verleent Keizer Karel V de heerlijkheden Kockengen en Spengen het schepenrecht. Dit is het recht om de rechtspraak te laten doen door schout en schepen. In plaats van door schout en buren. In de Nederlandse Hervormde kerk van Kockengen is nog een zogenaamde schepenbank te vinden die getuigt van dit recht. Daarnaast bezit Kockengen een aantal gaaf bewaard gebleven huizen en boerderijen uit de 17e eeuw en uit latere perioden.