Nieuws uit Chicago: live-opnamen waarin Bernhard Haitink ‘zijn’ Chicago Symphony Orchestra leidt in symfonieën van Mahler en Bruckner, maar ook een cd met muziek van deZijderoute.door Willem Veldhuizen
voor vals effectbejag, voor extremen en dus voor een snel verouderende opvatting. Vooral Mahler en Bruckner – ooit door Pierre Boulez om hun broederlijke verwantschap gekarakteriseerd als de ‘Castor en Pollux van de symfonie’ – krijgen onder zijn handen een grandeur, een diepte en een klank die uniek zijn.
Aan de honderden opnamen die als bewijsstukken van Haitinks talent over de wereld zwerven, zijn er nu drie toegevoegd. Het in 2007 in het leven geroepen huislabel van het Chicago Symphony Orchestra – Haitink is sinds 2006 chef-dirigent van het orkest – komt met gloednieuwe live-registraties van Mahler 3 & 6 en Bruckner 7.
Daarnaast komt uit Chicago de cd ‘Tradition and transformations’, waaraan Haitink niet heeft meegewerkt, maar waarop aandacht wordt besteed aan het Silk Road Chicago Project: een cultureel evenement dat in 2007 in de wereldstad plaatsvond en onderstreepte dat een smeltkroes van vele culturen niet beangstigend maar juist vol onvermoede artistieke mogelijkheden is. De cd opent met Blochs ‘Schelomo’ voor cello en orkest. De componist – Joods-Zwitser van geboorte, opgeleid in Brussel, Frankfurt en Parijs en voor het eerst opgemerkt in Amerika – staat symbool voor het magische mengsel dat kan ontstaan uit verschillende idiomen. Yo-Yo Ma tekent voor een puntgave uitvoering van de solopartij. Niet minder symbolisch is het Pipa-concert van Lou Harrison, die de Aziatische taal ingenieus vermengt met de eigen Amerikaanse wortels en met de Europese muziek van de twintigste eeuw.
Prokofjevs ‘Scythische suite’, waarmee de cd afsluit, werd ooit gedrukt op kosten van de landbouwmachinemagnaat Cyrus Hall uit Chicago. Weer een andere vorm van culturele bevruchting! ‘De muziek was zo wild en barbaars, dat het haast grotesk was om te zien hoe geciviliseerde mannen in rok op moderne instrumenten het werk uitvoerden’, aldus een persstem bij de première. Gelukkig voldoet de uitvoering van het Chicago Symphony Orchestra onder leiding van Alan Gilbert aan deze oerbarbaarsheid.Haitinks band met het Concertgebouworkest, zijn dirigeerwerk in Berlijn, Londen, Wenen, Boston en Chicago, al deze artistieke verblijven zijn op te vatten als elkaar verrijkende etappes. De metafoor van de Zijderoute is in zekere zin ook van toepassing op zijn carrière. In Mahlers Derde demonstreert hij zijn superieure kennis van de partituur met veel kamermuzikale aandacht voor de middenstemmen.
Het derde deel krijgt hierdoor een Bachiaanse allure die toch helemaal Mahler blijft. De dirigent demonstreert hier tevens hoe voortreffelijk hij kan begeleiden. Het geestige vierde en het langzame vijfde deel maken duidelijk dat zijn carrière wel moest leiden naar een groot operahuis. Ook met het modernste werk uit Mahlers oeuvre, zijn Zesde, heeft Haitink een exemplarische affiniteit. Zijn identificatie met alle raadsels van de symfonie lijkt totaal.
Voeg daarbij een rijke, somptueuze orkestklank en het lange luisteravontuur kent geen inzinkingen. De Zevende van Bruckner vat alle reeds genoemde kwaliteiten nog eens samen. Luister bijvoorbeeld naar de dynamische golfbewegingen in het eerste deel. Ze worden aangebracht door een meesterhand. En nogmaals: wat een orkestklank!
Op 5 september dirigeert Bernard Haitink in het Amsterdamse Concertgebouw het Chicago Symphony Orchestra in de Zesde symfonie van Mahler. Op 6 september dirigeert hij het orkest in Mozarts Pianoconcert nr. 24 (solist: Murray Perahia) en de Vierde symfonie van Sjostakovitsj. Zijn opname van deze symfonie verschijnt binnenkort op cd.
Bruckner
Symfonie nr. 7
Chicago Symphony Orchestra
o.l.v. Bernard Haitink
CSO 0901704
Online cd’s bestellen? www.klassiekezaken.nl