Wat heeft de oudere voor zin? Hij/zij leeft van AOW en eventueel pensioen en is de grootste zorgconsument. De samenleving moet veel geld betalen voor de ouderdom. En waarom? Wat krijgt zij ervoor terug?
Er is moed voor nodig om de naakte vraag naar de zingeving van de ouderdom sec onder ogen te zien. Uiteraard hoeft niemand zich omwille van zijn/haar leeftijd voor zijn/bestaan te verontschuldigen, dat zou te gek voor woorden zijn. Maar het antwoord op zingeving wordt meestal geformuleerd in termen van maatschappelijk nut. “Wij zorgen voor de kleinkinderen, doen veel vrijwilligerswerk, springen bij als onze kinderen dat nodig hebben, verrichten burenhulp en vriendendiensten et cetera.”
Verder roept de vraag vaak verontwaardiging op: “wij hebben ons hele leven gewerkt voor en betaald aan de voorzieningen waar wij nu gebruik van maken. En dan vormen wij ineens een probleem?”
Wat zou de samenleving missen als alle AOW’ers van het toneel verdwijnen? Inderdaad zouden er heel veel gezinnen in de problemen komen die nu nog een beroep doen op oppasopa’s en oma’s. Veel organisaties die drijven op vrijwilligers zouden hun werkzaamheden niet meer kunnen verrichten. Zorginstellingen zouden een enorme overcapaciteit hebben en veel medewerkers op straat moeten zetten.
Ouderen zijn consumenten en zonder hun aandeel in de nationale bestedingen zou het Bruto Nationaal Product fors afnemen. Knappe economen kunnen ongetwijfeld berekenen dat de baten van de ouderen vanwege hun bijdrage aan de economie de kosten van de ouderdom veruit overstijgen. En is dat dus de zingeving van ouderen? Ik dacht het niet.
In onze samenleving wordt primair materieel gedacht. Voorwaarde voor de Heilige Welvaart is economische groei en daar wordt alles aan afgemeten. Maar wat bindt mensen nu werkelijk?
Liefde. Dat is de eerste maatstaf waarmee je zingeving moet beantwoorden. Elk mens is een vat vol vermogen tot liefde, om te geven en te ontvangen. De bijdrage die hij/zij daarmee kan leveren aan zijn/haar directe familie, naasten en directe omgeving is van onschatbare, niet in geld uit te drukken waarde.
Als alle AOW’ers morgen zouden verdwijnen zou er bij velen, mijzelf incluis, een schrijnend tekort aan liefde ontstaan. Ik word door mijn moeder intens bemind en hou zielsveel van haar, zoals dat ook geldt voor mijn broers en zussen. En voor haar kleinkinderen. Zonder die liefde zou ons leven een stuk leger worden.
Door de Liefde verlenen ouderen extra kwaliteit aan de samenleving en aan hun directe omgeving. Specifiek voor ouderen is hun gewijzigde verhouding tot tijd. Omdat er minder uren worden gevuld met betaalde arbeid hebben zij meer vrijheid om die naar eigen keuze in te delen. Het inkomen uit AOW en eventueel pensioen maakt dat zij zich daarbij niet hoeven te laten leiden door materiële overwegingen.
Dat maakt ouderen bevoorrecht in de keuzes die zij mogen maken. De hele samenleving profiteert daar direct of indirect van. De onderhuids vaak opgeroepen vraag: “kosten de ouderen de samenleving niet teveel geld?” is niet alleen onethisch maar ook nog eens aperte onzin.
Geschreven door Bas Meisters