Het woord voelen duidt op verschillende gewaarwordingen. Laat ik ze hier op een rijtje zetten.
Gewaarworden
Voelen verwijst naar gewaarworden van je omgeving. De zintuigen worden geprikkeld en die prikkeling leidt tot een gewaarwording. Je voelt dat het warm is of dat je op de tocht zit. Je voelt de warmte van de kleuren. We spreken niet voor niets dat een bepaalde kleurencombinatie of intensiteit van licht pijn doet aan de ogen. Normaal gesproken wordt het voelen gereserveerd voor het tastzintuig. Maar ook de gewaarwordingen opgedaan via de andere zintuigen vallen onder hetzelfde begrip van voelen. In het algemeen wordt er gedacht dat deze wijze van voelen leidt tot een objectieve waarneming of registratie van de omringende wereld. Dat is niet zo. Er vindt een voortdurende filtering van die prikkels plaats. Lang niet alle prikkels dringen door tot het bewustzijn. Waar je gevoelig voor bent, pik je op en de rest gaat langs je heen. Pas als de prikkel tot je doordringt, kun je spreken van een gewaarwording.
Ervaren
Een ander deel van je waarneming is gericht op de lichamelijke gesteldheid. Als de lichaamstemperatuur onder een bepaalde grens daalt, word je daarvan op de hoogte gesteld. Dan kun je maatregelen nemen. Dit proces gaat door tijdens de slaap. Zou je te lang op één arm liggen, dan krijg je op een gegeven moment het signaal: omdraaien. Lichamelijke processen worden voortdurend in de gaten gehouden om te voorkomen dat je in gevaar komt door verstoringen van het evenwicht.In de yogahoudingen kun je de werking van dit waarnemingssysteem bewust worden. Je krijgt voortdurend lichamelijke signalen tijdens en na de houding. Het verschil met de hierboven beschreven manier van voelen zit in de gerichtheid: buitenwereld of binnenwereld.
Beleven
Verder kennen we nog het voelen van je emoties. Dit noem ik: beleven. Het hele scala aan emoties, van vreugde tot verdriet kan worden teruggebracht tot twee: aangenaam en onaangenaam. Iedere prikkel gaat gepaard met een beleving, maar meestal blijft die onder een bepaald niveau zodat die buiten het bewustzijn blijft. Maar als je alleen in huis bent en je hoort een deur kraken, kan dat genoeg zijn om je onmiddellijk in een toestand van groot alarm brengen. Voor de aangename gevoelens geldt ook: als je bij het minste of geringste geheel in vuur en vlam staat, leidt dit op de korte of lang termijn tot een oververhitting van het gehele systeem. In het kader van het overleven is dat onhandig. Dus de meeste prikkels dringen niet tot het bewustzijn door. Het zijn vooral de verandering die opvallen: als de tikkende klok ophoudt, merk je pas op dat er een tikkende klok was.In de yoga merk je dat je sommige houdingen prettig vindt en andere niet. Dit heeft meestal niets met de moeilijkheidsgraad te maken. Het heeft alles te maken met de toestand waar de houding je in brengt.
Buiten zintuiglijk
De laatste categorie van voelen is het voelen zonder dat er een prikkeling van de bekende zintuigen plaats vindt. Het is veel subtieler van aard, je denkt aan iemand en die persoon belt je net op. Of in een drukke straat voel je de ogen van een bekende in je rug prikken. Het is ook weten wat er in de ander omgaat zonder dat er over gesproken is.Yoga scherpt je voelen aan. Bewust herken je al de hierboven beschreven gevoelens. De spiegel van je waarneming wordt geleidelijk aan schoon. Het betekent dat je beseft hoe een uiterlijke prikkeling tot een ervaring en een innerlijke beleving komt. Het hangt allemaal met elkaar samen.
In het gevoel komen alle verschillende aspecten van jezelf weer samen.
C. van den Bos
Instituut voor Yoga en Therapie